گواهی حصر وراثت

یکی از اقداماتی که پس از فوت یک فرد صورت می‌گیرد، اقدام برای درخواست گواهی حصر وراثت می‌باشد. این گواهی، تضمین کننده آن است که ورثه بدون هیچ مشکلی بتوانند اقدام به فروش اموال متوفی و تقسیم آن نمایند؛ و در صورتی که در این گونه موارد اختلافی وجود داشته باشد، از طریق مراجع رسیدگی کننده قضایی قابل پیگیری می‌باشد. اگر شما هم قصد دارید با گواهی حصر وراثت آشنا شوید و موضوعات مربوط به آن را بدانید، باید این مطلب را که وکیل ارث گروه حقوقی عدلدانو تهیه کرده‌اند تا انتها مطالعه کنید. در این مطلب، به طور کامل نکات مربوطه را ذکر می‌کنیم و به تمامی سوالات شما در مورد گواهی حصر وراثت، صدور آن، گم شدن گواهی، همکاری و عدم همکاری ورثه و مدارک لازم برای صدور آن، پاسخ خواهیم داد.

گواهی انحصار وراثت چیست؟

این گواهی، توسط شورای حل اختلاف صادر می‌شود و در آن مشخص می‌شود که هر یک از ورثه چه کسانی هستند و چه میزان از ماترک را به ارث می‌برند. کاربرد این گواهی در ارائه به مراکز دولتی، دفاتر اسناد رسمی و بانک‌ها و غیره می‌باشد. ممکن است این سوال پیش بیاید که صدور گواهی حصر وراثت ضروری است یا خیر؟ پاسخ آن است که اگر این گواهی صادر نشود، هیچ گونه اقدامی در جهت تقسیم ترکه نمی‌توان کرد. بنابراین، وراث برای تعیین تکلیف موارد مذکور، باید برای صدور گواهی حصر وراثت اقدام نمایند. در ادامه، به توضیح طبقه بندی ورثه برای صدور گواهی حصر وراثت و همچنین مراحل دریافت آن در مراجع قضایی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

به چه کسانی ورثه گفته می‌شود؟

پاسخ به این سوال نیاز به مطلبی مجزا دارد اما به جهت مرتبط بودن موضوع با این بحث، لازم است تا موارد مذکور نیز در این جا شرح داده شوند. به طور کلی، وراث فرد متوفی در سه طبقه قرار می‌گیرند. در صورتی که در هر طبقه لااقل یک نفر وجود داشته باشد، نوبتی به افراد طبقه بعد نمی‌رسد. طبقه اول ارث: فرزندان متوفی و پدر و مادر متوفی در طبقه اول از وراث قرار می‌گیرند. اگر متوفی دارای فرزند نبود، نوه‌های او در طبقه اول قرار می‌گیرند. طبقه دوم ارث: وراث موجود در طبقه دوم، شامل پدر بزرگ و مادر بزرگ متوفی، خواهر و برادر او هست. در صورتی که متوفی دارای خواهر و برادر در قید حیات نباشد، فرزندان آن‌ها در طبقه دوم قرار می‌گیرند. طبقه سوم ارث: عمو، عمه، دایی، خاله متوفی در طبقه سوم تقسیم بندی ورثه قرار دارند و در صورت نبود آن‌ها، فرزندان آن‌ها مشمول این طبقه هستند. همسر متوفی با هر طبقه، ارث می برد و در طبقه‌ای خاص قرار نمی‌گیرد.

مدارک برای گواهی انحصار وراثت

برای صدور گواهی انحصار وراثت به یک سری مدارک نیاز است. آگاهی از این موارد، می‌تواند به شما کمک کند تا در مواقع ضروری با سرعت بیشتری بتوانید به امور مربوطه رسیدگی نمائید. در این قسمت، کارشناسان ما تمامی مدارک مورد نیاز برای دریافت گواهی حصر وراثت را برایتان فهرست کرده‌اند.

گواهی فوت: گواهی فوت، اولین مدرکی است که برای صدور گواهی حصر وراثت احتیاج است. لازم به ذکر است که این گواهی باید به همراه یک کپی که برابر اصل شده باشد، ارائه گردد و همچنین از سال 95 به بعد در بعضی استان‌ها، برای دریافت آن می‌توان به صورت اینترنتی اقدام کرد.

حضور شهود در دفاتر اسناد رسمی: دومین مورد از موارد مورد نیاز در صدور گواهی حصر وراثت، حضور سه نفر از آشنایان ورثه در دفاتر اسناد رسمی است که باید گواهی مذکور را امضا کنند. همچنین تمامی ورثه باید در این محل حضور پیدا کنند و نام آن‌ها در فرم مخصوصی که برای صدور گواهی حصر وراثت تهیه شده است ذکر شود.

تسلیم اظهارنامه مالیاتی متوفی: در این قسمت، اظهارنامه‌ای نوشته می‌شود که تمامی اموال و دارایی متوفی در آن ذکر شده است. گفتنی است که در این مرحله، تنها به مشخصات متوفی نیاز است و هیچ گونه پرداخت مالیاتی در این قسمت صورت نمی‌گیرد. لازم به ذکر است که این گواهی در گذشته بیشتر مرسوم بود، اما امروزه بسیار امکان دارد تا بدون این گواهی مالیاتی نیز بتوان برای گواهی حصر وراثت اقدام نمود. در اصل، اگر متوفی بعد از سال 95 فوت کرده باشد دیگر نیازی به انجام این امر نیست مگر قبلا هیچ اقدامی صورت نگرفته باشد.

مشخصات وراث: مهم‌ترین مورد از مراحل صدور گواهی حصر وراثت، ذکر مشخصات دقیق تمامی وراث می‌باشد. متقاضی گواهی حصر وراثت باید کپی برابر اصل شده شناسنامه تمامی ورثه را در اختیار داشته باشد تا بتواند آن‌ها را به دادگاه رسیدگی کننده ارائه دهد.

مراحل صدور گواهی

حضور یک وکیل، می‌تواند تمامی این مراحل را آسان کند. البته لازم به ذکر است که این وکیل باید به تمامی امور مسلط باشد تا بتواند هر گونه مساله‌ای را پیش بینی کند و از قبل مدارک لازم را تهیه کند و اقدامات مربوطه را انجام دهد. در صورتی که خودتان می‌خواهید برای گواهی حصر وراثت اقدام نمایید، اولین کار این است که به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمایید و یک دادخواست برای صادر شدن گواهی حصر وراثت بدهید. در نهایت، گواهی مربوط توسط شورای حل اختلاف محله‌ای که متوفی در آن زندگی می‌کرده است صادر خواهد شد. هیچ گونه هزینه‌ای از مراحل گفته شده سهم دولت نیست و تنها هزینه‌ای که صرف خدمات دولت می‌شود، مبلغی است که برای صدور دادخواست دریافت خواهد شد.

برای صدور گواهی حصر وراثت، یک شورا تشکیل می‌شود که تمامی مدارک ذکر شده را مورد بررسی دقیق قرار می‌دهد. این شورا، بعد از آن که مدارک مربوط را تایید نمود، یک بار در یکی از روزنامه‌های کشور آگهی چاپ می‌کند تا اگر فردی در مورد ورثه یا اموال شخص متوفی ادعا و اعتراضی دارد آن را مطرح نماید. بعد از گذشت یک ماه، چنانچه هیچ کس نسبت به این گونه موارد اعتراضی نداشت، قاضی پرونده می‌تواند با استناد به مدارک مربوطه و گواهی‌های لازم، نسبت به صدور گواهی حصر وراثت اقدام نماید. نشر این آگهی نیز به صورت رایگان صورت می‌گیرد. یکی از نکاتی که در مراحل صدور گواهی حصر وراثت باید به آن توجه شود، میزان اموال متوفی می باشد. طبق بخشنامه‌ای که توسط وزارت دادگستری صادر شده است، اگر متوفی دارای کمتر از 50 میلیون تومان اموال باشد، برای او گواهی انحصار وراثت محدود صادر خواهد شد اما اگر این مورد بیشتر از 50 میلیون تومان باشد، گواهی مذکور با عنوان گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر خواهد شد. تفاوت میان این دو گواهی در مدت زمانی است که باید صرف صدور این گواهی شود. اگر گواهی از نوع محدود باشد، دیگر نیازی به چاپ اعلامیه در روزنامه‌ها نیست اما اگر گواهی نامحدود باشد، باید در روزنامه چاپ شود تا همان گونه که گفته شود، در صورت وجود اعتراض به آن رسیدگی شود.

ممکن است این سوال مطرح شود که گواهی حصر وراثت طی چند روز صادر می‌شود؟ پاسخ آن است که این مورد به محدود یا نامحدود بودن گواهی بستگی دارد. اگر گواهی حصر وراثت از نوع محدود باشد، طی سه الی هفت روز کاری این گواهی صادر خواهد شد. در گذشته اگر اموال متوفی کمتر از 300 میلیون ریال بود گواهی صادره از نوع محدود بود، اما طی بخشنامه ای که در سال 99 صادر شده است، این مقدار به 500 میلیون ریال افزایش یافته است. همچنین برای صدور گواهی حصر وراثت نامحدود باید مدت یک ماه را در نظر گرفت. زیرا در این گونه از صدور گواهی حصر وراثت، باید یک ماه از چاپ آگهی در روزنامه بگذرد. برای چاپ این آگهی نیاز به اقدام خاصی نیست. شعبه رسیدگی کننده به پرونده از شورای حل اختلاف، به صورت کاملا رایگان آگهی مربوطه را چاپ خواهند کرد.

عدم همکاری ورثه در صدور گواهی

این امکان وجود دارد که هر یک از وراث به دلایل مختلف برای صدور گواهی حصر وراثت همکاری نکنند. برای مثال، از ارائه مدارک خود خودداری کنند و یا یکی از ورثه در خارج از کشور باشد، در چنین مواقعی، نیاز به نگرانی نیست. در این هنگام، شورای حل اختلاف از اداره ثبت احوال استعلام خواهد گرفت تا مشخصات آن ورثه را دریافت نماید. بنابراین، هیچ گونه مانعی در مسیر صدور گواهی حصر وراثت وجود ندارد و در قانون برای هر گونه عدم همکاری یک راه اندیشیده شده است. همچنین بدانید در صورتی که هر یک از ورثه، نخواهد تصرفی در اموال متوفی کند، باز هم به مشخصات او برای صدور گواهی حصر وراثت نیاز است. بنابراین، در تمامی موارد، باید مدارک و مشخصات ذکر شده در این مقاله آماده شده و به مراجع قضایی مربوطه که در اینجا شورای حل اختلاف می‌باشد، تحویل داده شود.

اعتراض به گواهی حصر وراثت

چنانچه هر یک از ورثه نسبت به مندرجات موجود در گواهی مربوطه اعتراضی داشته باشد، می‌تواند آن را بدون در نظر گرفتن مدت زمان خاص، مطرح نماید. بنابراین، در قانون برای حق هر یک از افراد، تدبیری ذکر شده است که با آگاهی از آن می‌توان نسبت به پیگیری امور اقدام نمود. لازم به ذکر است که شخص تقاضا کننده برای صدور گواهی انحصار وراثت باید در سامانه ثنا به صورت الکترونیک ثبت نام کرده باشد. یکی از دلایل اصلی چاپ اعلامیه در روزنامه این است که تمامی افرادی که ممکن است در مورد بدهی و یا طلب از متوفی ادعایی داشته باشند، از موضوع فوت شخص آگاهی پیدا کنند و در سریع‌ترین زمان ممکن، نسبت به طرح ادعای خود در مراجع قضایی ذیصلاح اقدام نمایند.

موضوع مهریه و ارتباط با گواهی حصر وراثت

از هر طریقی که برای صدور گواهی حصر وراثت اقدام شود، این گواهی نشان دهنده آن است که اموال متوفی می‌تواند متضمن مبلغ مهریه باشد یا خیر. در صورت تایید این مورد، بعد از آن که مهریه همراه بدهی‌های دیگر متوفی پرداخت شد، بقیه اموال بین ورثه تقسیم خواهد شد.

اقدامات لازم در صورت گم شدن گواهی حصر وراثت

لازم به ذکر است که اگر گواهی حصر وراثت گم شد، با دانستن شماره پرونده و شماره شعبه می‌توان برای دریافت کپی برابر اصل شده گواهی انحصار وراثت اقدام نمود. اما در صورتی که این موارد را نیز به خاطر نداشته باشید، از طریق جستجوی کد ملی متوفی در سیستم دادگاه، قابل پیگیری و دریافت می‌باشد. اما اگر هیچ گونه از موارد بالا را نتوانستید انجام بدهید، کافی است به دفتر خانه رسمی که در آن محل صدور گواهی حصر وراثت انجام گرفته است، مراجعه کنید. این دفتر یک نسخه از گواهی حصر وراثت را در اختیار دارد که می‌توانید اطلاعات موجود در آن را دریافت نمائید. باز هم در صورتی که هیچ گونه از موارد ذکر شده قابل انجام و پیگیری نبود، کافی است دوباره اقدام به درخواست برای صدور گواهی حصر وراثت کنید.

نتیجه گیری

در این مطلب، به موضوع صدور گواهی حصر وراثت پرداختیم و تمامی نکات مربوط به صدور آن را ذکر کردیم. تلاش کردیم تا تمامی موضوعات مرتبط با گواهی انحصار وراثت را ذکر کنیم و نکات ریز و درشت آن را مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه، کارشناسان ما در گروه حقوقی عل دانو توضیحات اجمالی در باب نتیجه گیری از موضوع گواهی حصر وراثت را خواهند داد.  گفتیم که گواهی حصر وراثت برای تقسیم اموال در میان ورثه قانونی متوفی ضروری است. در صورت عدم صدور این گواهی نمی‌توان هیچ گونه تصرفی در اموال متوفی نمود. بعد از صدور این گواهی، هر یک از ورثه می‌توانند بدون کسب رضایت از مابقی ورثه، نسبت به انتقال رسمی بخش مربوط به خود اقدام نمایند.

حتی هر یک از ورثه می‌توانند بعد از صدور آنی گواهی نسبت به جدا کردن سند بخش مربوط به خود از یک ملک اقدام کنند. برای صدور این گواهی، ابتدا به دفاتر الکترونیک قضایی مراجعه می‌شود. این مراجعه باید توسط یکی از ورثه متوفی صورت پذیرد. بعد از بررسی کامل پرونده توسط شورای حل اختلاف در صورتی که اموال متوفی در مقدار معین باشد، ابتدا یک آگهی در روزنامه‌های کثیر الانتشار کشور به چاپ می‌رسد تا در صورتی که هر کس اعتراضی دارد اقدام نماید. پس از پایان تمامی مراحل ذکر شده، توسط قاضی پرونده این گواهی صادر می‌شود که به وسیله آن می‌توان اقدامات بعدی را انجام داد.  در این مقاله همچنین به سوالات پرکاربردی که برای صدور این گواهی وجود دارد و موضوعات فرعی دیگر پرداختیم.