تهران - خیابان صابونچی - نبش خرمشهر - پلاک 109 - واحد ۱

نفقه

در زبان ساده و عامیانه به خرج و مخارجی که مرد باید به زن با شرایط عقد دائم پرداخت کند نفقه می گویند. مرد این وظیفه را بر عهده دارد بدون در نظر گرفتن درآمد و وضعیت مالی خود، خرجی را بر اساس موقعیت خانوادگی دختر بپردازد. زمانی که یک مرد کم درآمد با دختری از یک خانواده مرفه و با تمکن مالی مناسب ازدواج می کند باید طبق وضعیت دختر در خانه پدری خرج و مخارج بپردازد حتی اگر در خانه پدری خادم داشته است باید شوهر نیز برای او خادم بگیرد تا در کارهای منزل به او کمک کند. تعیین مقدار بر عهده دادگاه و کارشناس منتخب است. از آن جا که هیچ کس دوست ندارد راهی راهروهای دادگاه شود و این کار بسیار کسل کننده و وقت گیر بنظر می رسد برای رسیدن به نتیجه مطلوب نیاز است از تجربیات وکیل نفقه یا مشاور نفقه در مجموعه حقوقی عدل دانو استفاده کرد. وکیل خانواده عدل دانو در این راه همراه شماست.

نفقه

ضمانت اجرایی پرداخت انفاق

بر اساس ماده های 1113 و 1106 قانون مدنی، انفاق فقط در شرایط عقد دائم به زن پرداخت می شود و در عقد موقت نفقه ای به زن تعلق نمی گیرد مگر آنکه در عقد موقت شرط شده باشد. اگر زوجه تمایل دارد در عقد انقطاع نفقه دریافت کند باید این موضوع را صریحا در عقدنامه بنویسند چون در غیر این صورت نیاز به تفسیر و تعبیرهای مختلف است و بار اثبات آن بر عهده زن است. اولین قدم برای مطالبه انفاق بر اساس ماده 1111 قانون مدنی مراجعه به دادگاه است. زوجه این اختیار را دارد در صورت اجتناب زوج از دادن انفاق به دادگاه مراجعه کند بعد از مراجعه دادگاه نسبت به مقدار انفاق اقدام و مرد را به پرداخت آن محکوم می کند.

ماده 53 قانون حمایت خانواده مصوب سال 1391 ضمانت اجرای محکمی برای قانون فوق است در این قانون آمده است: « هر کس با داشتن استطاعت مالی ، مخارج زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه ۶(شش ماه تا دو سال) محکوم می شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و در صورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف می شود»

همچنین در ماده 642 نیز به صراحت آمده است اگر مرد در صورت داشتن توانایی مالی از پرداخت انفاق خودداری کند حتی مخارج پدر و مادر یا فرزندان به مدت سه ماه و یک روز و تا پنج ماه حبس محکوم خواهد شد. زوجه ای که شوهرش از پرداخت انفاق امتناع می کند هم می تواند بصورت حقوقی و هم به صورت کیفری شکایت خود را ارائه دهد. البته فقط برای نفقه زمان حال می تواند شکایت کیفری انجام دهد و برای دریافت نفقه گذشته باید شکایت حقوقی ارائه دهد.

ضمانت اجرایی پرداخت انفاق

درخواست تعدیل نفقه

نکته مهمی که در بحث انفاق وجود دارد، نفقه جزء جرایم مستمر است که به عنوان مثال زنی برای دریافت خرج تیرماه از همسرش شاکی می شود و بعد از شکایت کیفری آن را دریافت می کند اما ماه بعد نیز شوهر از پرداخت هزینه امتناع می کند. زن باز هم می تواند از طریق شکایت کیفری این کار را تکرار کند. هر زمانی که مرد ترک انفاق کرد زن می تواند شکایت خود را به دادگاه ارائه دهد. مرد در صورتی که بعد از حکم دادگاه مبنی بر پرداخت انفاق دچار مشکلاتی از جمله از دست دادن توانایی کار کردن و وضعیت سخت اقتصادی شود می تواند از دادگاه صادر کننده حکم، درخواست تعدیل کند و از دادگاه بخواهد تغییری در حکم ایجاد کند. دادگاه نیز با بررسی اسناد و مدارک مرد و نظر کارشناس در امور نفقه نسبت به تعدیل نفقه اقدام می کند. آوردن دلایلی که قانون آن را قبول کند، ارائه اسناد و مدارک معتبر، معرفی کامل درآمد ماهیانه و اموال برای تعدیل نفقه لازم است. زن هم مثل مرد می تواند درخواست تعدیل انفاق داشته و به مقدار مخارج دریافتی از طرف شوهر اعتراض کند و مسائلی همچون شرایط نامناسب اقتصادی، تورم، اطلاع از به دست آوردن دارایی بیشتر توسط شوهر را به دادگاه ارائه دهد و از دادگاه درخواست داشته باشد که در مشقت قرار دارد و نمی تواند با این مقدار دریافتی امورات زندگی را بچرخاند.

درخواست تعدیل نفقه

دادخواست دریافت نفقه

اگر زن بخواهد خرج و مخارج گذشته خود را از شوهرش طلب کند باید از طریق دفاتر خدمات قضایی مطالبه خود را ثبت کند. اگر مرد نتواند مبلغ مورد نظر را بپردازد و مالی هم نداشته باشد تا از طریق آن مخارج پرداخت شود زوجه میتواند دادخواست طلاق خود را تنظیم نماید. همه زنانی که از زوج خود تمکین می کنند شامل انفاق خواهند شد. داشتن شغل، پول دار بودن و یا بر خلاف این موارد تاثیری در دادن مخارج نخواهند داشت و تمامی زوج هایی که دارای عقد دائم باشند و از شوهر خود تمکین کنند، نفقه دریافت می کنند. دادن نفقه یک وظیفه از طرف شوهر است و زن در هر شرایطی شایسته دریافت آن است.  اگر زن بخاطر زندگی در منزل شوهر دچار ضرر بدنی یا مالی شود یا احتمال لکه دار شدن شرافت او وجود داشته باشد، می تواند مسکن مستقل تهیه و در آن جا زندگی کند یا به خانه پدری خود برگردد. اگر به دلیل چنین اتفاقی زن در منزلی مستقل زندگی کند شرط تمکین برداشته می شود و شوهر موظف به پرداخت مخارج است.

وجود قوانین و ماده های مختلف در موضوع انفاق از جمله شرایط گرفتن نفقه، تعیین مقدار انفاق، مرجع رسیدگی به پرونده و … باعث می شود برای گرفتن حق خود اطلاعات کافی و تخصصی حقوقی را داشته باشید در غیر این صورت به نتیجه نخواهید رسید و برای سهولت در مطالبه و پیگیری دادخواست باید از حضور مشاوره نفقه یا وکیل نفقه در مجموعه حقوقی عدل دانو بهره برد. قانون مدنی ایران مستقل بودن مالی زن متاهل را به رسمیت شناخته و بر اساس ماده 1118 قانون مدنی زن این اختیار را دارد هر تصرفی در دارایی خود داشته باشد. حتی اگر زن فردی ثروتمند باشد وظیفه ای به هزینه کردن اموال خود در منزل شوهر ندارد مگر اینکه خود او چنین چیزی را بخواهد انجام بدهد.

دادخواست دریافت نفقه

نفقه در دوران نامزدی و طلاق رجعی

بعد از عقد دائم (زمان نامزدی) اگر بر سر تاریخ عروسی و شروع زندگی مشترک به توافق رسیده باشند در دوران عقد زن حق نفقه را ندارد. اما اگر از تاریخ تعیین شده گذشته باشد و یا زوجه برای آغاز زندگی مشترک در بلاتکلیفی بسر ببرد این اختیار را دارد هزینه زندگی خود را از همسر خود مطالبه کند. در صورت جاری شدن طلاق، زن تنها در شرایط طلاق رجعی آن هم تا پایان زمان عده (سه ماه و ده روز بعد از ثبت طلاق) حق دریافت انفاق را دارد در غیر این صورت بعد از جدا شدن همسر دیگر حق نفقه را ندارد و اگر فرزندان با زن سابق زندگی نمایند مرد تنها مکلف به پرداخت خرج و مخارج فرزندان است و زن سابق در این زمینه هیچ حقی  ندارد. البته ذکر این نکته ضروری است اگر زن در حال نشوز طلاق داده شده باشد حق گرفتن نفقه را ندارد مگر اینکه زن از شوهر خود باردار باشد در این حالت شوهر باید تا زمان بدنیا آوردن بچه نفقه را بپردازد. بعد از فوت مرد باید در زمان عده که 4 ماه و 10 روز است به زن انفاق پرداخت شود این پرداخت را افرادی که وظیفه پرداخت نفقه را در غیاب شوهر دارند باید بپردازند. معمولا برای تعیین مقدار هزینه زندگی که توسط کارشناس انجام می شود، موارد همچون سن زن، میزان سواد، شغل و تحصیلات پدر، شغل و محل خانه پدری و … را مد نظر قرار می دهد که زوجه یا پرداخت کننده مخارج می توانند به نظر دادگاه اعتراض کنند.

نفقه در دوران نامزدی و طلاق رجعی

اقلام شامل انفاق

غذا، لباس، هزینه درمانی، مسکن، لوازم خانه، هزینه سفر و اگر از خانواده اشراف باشد خدمتکار جزء اقلام نفقه هستند که شوهر وظیفه دارد آن ها را برای زوجه و فرزندان تامین کند. انفاق علاوه بر زوجه شامل فرزندان، پدر و مادر، پدربزرگ و مادربزرگ، نوه و نبیره نیز می شود اما اولویت اول با زوجه، اولویت دوم با فرزندان و اولویت سوم با پدر و مادر است. البته در ارتباط با هزینه درمانی که جزء انفاق است هزینه های درمان معمول مدنظر است و در مورد بیماری های صعب العلاج و بیماری های خاص که هزینه های زیادی را دارند اجباری برای پرداخت آن ها توسط مرد نیست و در چنین مواردی قاضی بر اساس شرایطی که زن و مرد دارند تصمیم گیری خواهد کرد. داشتن وکیل نفقه مزایایی از جمله کاهش زمان دادرسی، گرفتن سریعتر حکم جلب شوهر به دلیل پرداخت نکردن نفقه، توقیف دارایی مرد به دلیل پرداخت نکردن مخارج بعد از اجرا و گرفتن حق طلاق است. وکیل و مشاوره نفقه با بهره گیری از تجربیات و داشتن علم حقوق به راحتی می توانند زوجه را در گرفتن حق خود همراهی کنند.

اقلام شامل انفاق

تعیین مقدار نفقه

در هیچ یک از ماده ها و تبصره های قانونی میزان خرج و مخارج زن تعیین نشده است و تعیین مقدار نفقه بر حسب نظر کارشناسی که توسط دادگاه انتخاب شده مشخص می شود و کارشناس نیز بر پایه عرف و شان زن تعیین و مسائلی همچون نیازهای متداول زن و عرف منطقه را در نظر می گیرد. علاوه بر دادن نفقه به زن، زوج باید به فرزندان و پدر و مادر خود نیز معاش پرداخت کند اگر در صورت داشتن تمکن مالی از پرداخت امتناع کند مرد محکوم به حبس خواهد شد. همانطور که به آن اشاره شد مرد در صورتی که توانایی مالی را داشته باشد باید هزینه پدر و مادری که توانایی کسب درآمد را ندارد بپردازد. هنگامی که مرد در امرار معاش همسر و فرزندان موفق باشد پرداخت خرج و مخارج پدر و مادر نیز بر او واجب می شود. همسر، فرزندان، پدر و مادر به ترتیب دارای اولویت هستند. تفاوت نفقه فرزندان و پدر و مادر با همسر در این است هنگامی که این افراد توانایی مالی نداشته باشند و نتوانند امرار معاش نمایند پرداخت انفاق بر مرد واجب می شود اما زن اگر هم خیلی ثروتمند و وضعیت مالی خوبی داشته باشد پرداخت مخارج او بر شوهر در هر حالتی واجب است.

تعیین مقدار نفقه

پرداخت نفقه به فرزند

مقدار نفقه فرزند نیز نرخ تعیین شده ای ندارد و به مانند نفقه زوجه در دادگاه بررسی و توسط کارشناس تعیین می شود که مواردی همچون تعداد فرزندان، عرف اجتماعی، نیازهای فرزند و قدرت مالی پدر را مدنظر قرار می دهد. کارشناس نظر خود را به دادگاه تحویل می دهد و قاضی نیز حکم پرداخت را صادر می کند.

تمکین زن به شوهر

از آن جا که تمکین شرط اصلی پرداخت خرج و مخارج است زن باید در خانه ای که شوهر انتخاب می کند و متناسب با شان زن است زندگی کند و مرد به زن دسترسی داشته و زن تمکین عام از شوهر داشته باشد تا نافرمان محسوب نشود. در تمکین خاص نیز برقراری رابطه جنسی متعارف است. در هنگامی که زن به شوهر تمکین نکند در ابتدا توسط زوج یا وکیل قانونی اظهارنامه جهت الزام به تمکین و بازگشت به منزل برای زن ارسال می شود اگر بنا بر دلایلی که زوج دارد، زوجه را در دادگاه محکوم کند این امکان وجود ندارد که زن را به اجبار به خانه شوهر بازگرداند بلکه اگر زوجه رای دادگاه را اجرا نکند ناشزه شناخته می شود و مرد می تواند از مزایای قانونی آن بهره ببرد.

سخن آخر

مسائل حقوقی خرج و مخارج زن، تمکین و اثبات برخی از موارد، تخصص حقوقی و تجربه را می طلبد که هر فردی به تنهایی از عهده آن بر نمی آید. بهره مندی از مشاوره نفقه و یا وکیل نفقه در موسسه حقوقی عدل دانو می تواند زوج و زوجه را در گرفتن حق خود کمک کند و با استفاده از راهکارهای قانونی سریع تر نتیجه حاصل می شود.

اولین نفری باشید که به مطلب ما امتیاز می دهید.
سوال یا دیدگاهتان را مطرح کنید

اطلاعات تماس شما نمایش داده نخواهد شد و صرفا جهت اطلاع رسانی‌های بعدی است.

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.