صلح، کلمه ای آشنا است که همه معنی آن را به خوبی می دانند. صلح در تعریف لغوی به معنای آشتی دادن، سازش و یا توافق است. همان گونه که مستحضر هستید، کلمات در حالت عادی شاید معنی و مفهومی نداشته باشند اما زمانی که وارد دنیای حقوقی می شوند، معنی و مفهوم خاصی پیدا خواهند کرد. عقد صلح در تعریف قانون -ماده 752 قانون مدنی- این گونه است که : «صلح ممکن است یا در مورد رفع تنازع موجود یا جلوگیری از تنازع احتمالی در مورد معامله و غیر آن واقع شود». این عقد هم مانند عقد بیع، شرایطی همچون اهلیت طرفین، معین بودن موضوع و رضایت طرفین را لازم دارد. ما سعی داریم در این مقاله شما را با انواع عقد صلح، شرایط و تعاریف این عقد و صلح نامه در کمتر از 10 دقیقه آشنا کنیم. پیشنهاد می کنیم جهت بهره مند شدن از شرایط وکیل عقد صلح و یا دریافت مشاوره ، تا انتهای این مطلب با گروه حقوقی عدل دانو همراه باشید.
فهرست محتوای مقاله
انواع عقد صلح
این عقد هم مانند دیگر عقود، دارای اقسام و شرایط متعددی است. به طور کلی عقد صلح به دو دسته تقسم می شود:
- عقد صلح بر دعوی
- عقد صلح بدوی
عقد صلح بر دعوی، همان صلح در جهت رفع نزاع و درگیری است که در این نوع، طرفین دعوی با یکدیگر توافق می کنند و به دعوا پایان می دهند. اما در صلح بدوی این گونه آمده است که این صلح جایگزین عقودی مانند بیع، اجاره و دیگر عقود می شود. به علاوه صلح بدوی در مواردی، برای جلوگیری از تنازع احتمالی آینده، صورت می‌گیرد. البته، از این نکته نباید به سادگی گذشت که عقد صلح، شرایط عقود دیگر را ندارد و معایب و محاسن خودش را دارد. می توانید برای ارائه یک راهکار درست و منطقی، از مشاوره گروه حقوقی عدل دانو استفاده کنید.
تعاریف در عقد صلح
عقد صلح هم مانند عقد بیع، دارای تعاریف خاصی است. مانند بایع و مبیع و ثمن. در عقد صلح شما با عباراتی همچون مصالح، متصالح و مال الصلح رو به رو خواهید شد. مٌصالح در عقد صلح به کسی گفته می شود که مالش را به عنوان صلح به شخص دیگری می دهد. مصالح، یکی از ارکان اصلی در عقد صلح است و لازمه این عقد، حضور مصالح است. متصالح هم به کسی گفته می شود که مال صلح شده به او می رسد. مال الصلح همان پول یا وجهی است که در ازای مال صلح شده پرداخت می شود. البته، ناگفته نماند که در این عقد می شود مال الصلح دریافت نکرد. مال الصلح، همان ثمن در عقد بیع است. با این تفاوت که در عقد بیع، ثمن باید با ارزش مال برابر باشد ولی در عقد صلح، این مسئله الزامی نیست. این نکته را در نظر داشته باشید که این عقد، یک عقد رضایی می باشد. عقد رضایی به این معنی است که تشریفاتی مانند رسمی کردن و سند دار کردن در آن الزام ندارد و در واقع عقد صلح، یعنی توافق بین دو شخص.
اقسام دیگر عقد صلح
همان گونه که پیش از این گفتیم، این عقد اقسام مختلفی دارد. یکی از اقسام این عقد، صلح محاباتی است. در این نوع صلح، طرفین در عوض دریافت چیزی که با ارزش واقعی مال تفاوت زیادی داشته باشد، صلح می کنند. به عنوان مثال، یک شخص در مقابل خودرو خود با هزینه 500 هزار تومان با شخص دیگر صلح می کند. از دیگر اقسام این عقد، می توان به صلح خیاری اشاره کرد. در این صلح، این امکان برای کسی که مال خودش را صلح می کند(مصالح) وجود دارد که عقد را بهم بزند. به عنوان مثال، یک مدت زمان معینی، مثلا 2 سال، قرار بدهد و در این مدت، اختیار فسخ داشته باشد. در این موارد، وکیل عقد صلح می تواند کمک شایانی به طرفین کند تا در ادامه یک عقد صلح سالم را شاهد باشند.
صلح معوض نیز، نوع دیگر عقد صلح است که در آن کسی که مالی به آن صلح می شود، در عوض باید ثمنی پرداخت کند. صلح غیر معوض هم برعکس این مورد است. به شکلی که کسی که مال را دریافت کرده، عوضی نباید بدهد و یا به عبارتی نیاز به پرداخت وجه ندارد و یا اگر وجهی پرداخت کند، بسیار ناچیز است. صلح عمری، از دیگر اقسام عقد صلح است. بنا به دلایلی هیچ اثری از آن در قانون مدنی دیده نمی شود اما با کمی دقت و رجوع به ماده 41 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران در خواهیم یافت که عمری به معنای حقی است که در هنگام عقد، مالک برای خودش یا شخص ثالث و به مدت عمر وی، ایجاد می کند. به عنوان مثال یک فرد در قالب صلح عمری، منزل مسکونی اش را به فرزندش واگذار می کند و برای خود یا همسرش یا حتی پدر و مادرش حق صلح عمری قرار می دهد. بدین ترتیب است که آن ها تا زمانی که در قید حیات هستند، می توانند از این ملک استفاده کنند و مالکیت آن هیچ تغییری نمی کند و برای فرزند باقی خواهد ماند. نکته مهم و قابل توجه در صلح این است که حتی اگر این ملک که حق عمری بر آن است به فروش برسد، حق عمری برای کسی که به نام اوست باقی خواهد ماند.
شرایط عقد صلح
ممکن است برای شما هم سوال پیش آمده باشد که آیا عقد صلح هم نیاز به شرایط دارد؟ بله. اهلیت، اولین شرط در صلح است یعنی طرفین باید رشید، بالغ و عاقل باشند. دومین شرط برای عقد صلح، عدم فرار از ادای دین است یعنی این عقد نباید صوری باشد. شرط دیگر، آن است که این عقد باید برای امور شرعی مورد استفاده قرار بگیرد. یکی دیگر از شروط، که مهم ترین شرط برای عقد صلح به شمار می رود؛ این است که کسی که مالی را صلح می کند، باید صاحب مال باشد و صلح کردن مال بدون صاحب و اموال عمومی امکان پذیر نیست و در این صورت عقدی که برقرار شده باطل می شود. در این مواقع، حضور یک وکیل حقوقی برای عقد صلح می تواند کمک کند تا مشکلاتی از این دست رخ ندهد.
نقش صلح نامه در عقد
هرگاه شخصی، بخواهد یک مال که خود شخص صاحب آن است را صلح کند، نوشته یا سندی را آماده می کند که در آن مشخص می شود مال خود را به یک شخص دیگر صلح کرده است. صلح نامه می تواند دستی تنظیم شود. یعنی یک سند که مابین مصالح(شخصی که مالش را صلح میکند) و متصالح (شخصی که مال به او صلح شده) به صورت دستی نوشته می شود. در این نوع صلح نامه، حضور یک وکیل عقد صلح می تواند کارگشا باشد. صلح نامه رسمی نیز، سندی است که مابین افراد در دفترخانه رسمی نوشته می شود.
اعتبار صلح نامه
اعتبار صلح نامه بسته به زمان و مواردی دارد که در صلح نامه قید می شود. صلح نامه دستی هم یک سند معتبر است اما بعضی اوقات مفاد قید شده در آن و یا حتی امضاء افراد که درج شده، می تواند برای طرفین عقد باعث مشکلاتی مانند جعل، انکار و یا تردید در عقد شود. به همین دلیل پیشنهاد کارشناسان مجموعه حقوقی عدل دانو این است که قبل از عقد با یک وکیل، مشاوره داشته باشید و یا در حضور شهود سند را امضاء کنید.
در برخی از موارد مشاهده شده که عقد صلح، بعد از فوت، دیگر اعتباری ندارد. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که عقد صلح یک عقد لازم است و طرفین صلح نمی توانند صلح را بهم بزنند یا به عبارت آسان تر عقد صلح بعد از فوت یا حتی جنون طرفین قابل بهم خوردن نیست و باید ادامه داشته باشد.
شرایط باطل بودن عقد
از شرایط باطل بودن عقد صلح، می توان به موارد زیر اشاره کرد. آن چیزی که واضح است، حضور یک وکیل می تواند از بروز بطلان عقد صلح و هرگونه مشکلی جلوگیری کند.
- صلح در صورتی باطل است که طرفین صلح عاقل و بالغ و رشید نباشند.
- عقد به صورت صوری اجرا شده باشد.
- در صورتی که شخصی که مالش را صلح می کند صاحب مال نباشد و یا حتی حقی برای این کار نداشته باشد.
- در مالی که صلح می شود اشتباهی رخ دهد. مثلا مالی صلح شده که مدنظر طرفین نبوده.
- اثبات شود که صلح نامه جعل یا انکار شده است.
آیا انعقاد عقد مشروط هم امکان پذیر است؟
عقد صلح، زمانی قید مشروط بودن را به خود می گیرد که طرفین هنگام عقد شرایطی را برای آن معین کنند. در این صورت، عقد انجام شده مشروط خواهد شد. طرفین باید به این موضوع دقت کنند که عقد مشروط نباید مغایر با ماده 232 و233 قانون مدنی و 30 قانون دفاتر اسناد رسمی باشد. در ماده های 232 و 233 قانون مدنی و ماده 30 قانون دفاتر اسناد رسمی این گونه آمده است که شرطی که هنگام عقد صلح نوشته می شود، نباید غیر ممکن باشد، نباید نامشروع باشد، نباید بدون منفعت عقلایی باشد، نباید مغایر با عقد صلح باشد، نباید مخالف با نظام عمومی و اخلاق حسنه باشد و نباید مجهول باشد.
اثر عقد صلح بر دیگران(شخص ثالث)
عقد صلح جزء عقودی است که می توان به نفع شخص ثالثی شرط کرد. به عنوان مثال، دو طرف بر سر موضوعی با هم صلح می کنند به شرط آن که طرفین کاری را برای شخص ثالث انجام دهند. این قید می تواند بعد از شخص ثالث نیز به ورثه آن منتقل شود. با این اوصاف، نباید عقد صلح را به عنوان یک موضوع ساده نگاه کرد.
عقد صلح به ضرر شخص ثالث
اگر عقد صلح بین دو شخص، باعث شود که نظام عمومی خدشه دار شود یا به عبارتی با آن در تعارض باشد، باطل می شود. به عنوان مثال، دو طرف با هم شرط می کنند که شریک خود را از حق شفعه محروم کنند که در این صورت عقد صلح باطل است. البته این موضوع جزئیات خاص دیگری نیز دارد که برای آشنایی بیشتر می توانید با کارشناسان گروه حقوقی عدل دانو ارتباط برقرار کنید.
تفاوت بین عقد صلح و هبه
عقد صلح، مابین اشخاص بسته می شود تا از نزاع آن ها در آینده جلوگیری کند و یا به نزاع کنونی پایان دهد. اما هبه بخشیدن مال به دیگری است که در ازای آن هیچ وجه و یا مالی دریافت نمی کنید. همان گونه که گفته شد،عقد صلح این قابلیت را دارد که به جای دیگر عقود قرار گیرد اما هبه قالب خاص خودش را دارد. یکی دیگر از تفاوت های میان عقد صلح و هبه، می توان به این نکته اشاره کرد که عقد صلح یک عقد معوض است که می توان آن را بلاعوض هم منعقد کرد اما هبه همیشه یک عقد مجانی است. اما بزرگ ترین و مهم ترین تفاوت بین هبه و عقد صلح این است که در عقد صلح دو طرف باید دارای اهلیت باشند اما در هبه فقط واهب(کسی که مالی را هبه می کند)، باید شرط اهلیت – رشید، بالغ و عاقل- را دارا باشد و اگر کسی که مال به او هبه می شود، شرط اهلیت را نداشته باشد، هبه به قوت خودش باقی است.
انتخاب وکیل
انتخاب یک وکیل برای عقد صلح، همواره یکی از دغدغه های افرادی است که دچار مشکلات حقوقی می شوند. در همین راستا مجموعه حقوقی عدل دانو با کادر مجرب و حرفه ای در صدد رفع مشکلات و ارائه مشاوره عقد صلح برای شما عزیزان می باشد. شما همچنین علاوه بر دریافت مشاوره، می توانید سوالات حقوقی خود در زمینه های مختلف را از گروه عدل دانو بپرسید تا راهنمایی های لازم را دریافت نمایید. شما حتی می توانید مطالبه مال الصلح خود را به وکیلان کاربلد ما بسپارید. برای اینکار کافی است با مجموعه حقوقی عدل دانو ارتباط برقرار کنید و پس از دریافت مشاوره حقوقی ابتدایی، بهترین وکیلان را برای عقد صلح پیش رویتان ببینید.