اکثر ما انسان‌ها، وقتی در یک شرکت یا مجموعه شروع به کار می‌کنیم، ابتدا به فکر نحوه دریافت حق و حقوق خود هستیم و با استفاده از راه های مختلف سعی می‌کنیم تا حقوق خود را مطالبه کنیم. قرارداد کار، یک قرارداد بین کارمند یا کارگر و کارفرما است. این قرارداد، حقوق و مسئولیت‌های دو طرف را تعیین می‌کند. متن قرارداد کاری، یک سند عالی برای مشخص کردن نقش، مسئولیت‌ها و مزایا و جلوگیری از هر گونه سردرگمی است. قبل از امضای این قرارداد، دو طرف می‌بایست تمام عناصر آورده شده در متن را با دقت بخوانند و اطمینان حاصل کنند که با هر قسمت از توافق موافق هستند و این را بدانند که اگر قرارداد امضا شده را نقض کنند، ممکن است عواقب قانونی برایشان به همراه داشته باشد. در این مطلب از گروه حقوقی عدل دانو، قصد داریم در مورد قرارداد کار با شما صحبت کنیم.
فهرست محتوای مقاله
آشنایی با قرارداد کار
برای اینکه با قرارداد کار آشنا شوید، باید به قانون کار مراجعه کنید. در ماده 7 قانون کار، تعریفی کامل از قرارداد کار آمده است. طبق این ماده، قرارداد کار، عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که کارگر به موجب آن در ازای دریافت حق‌السعی، کاری را برای مدت معلوم شده انجام دهد. در قانون کار، مدت مشخصی برای قرارداد کار معین نشده است. طبق این ماده، قرارداد کار می‌تواند موقت یا غیر موقت باشد. در یک تعریف کلی، قرارداد کار همان ایجاد تعهد بین کارفرما و کارگر است. کارگر با کارفرما قراردادی را امضا می‌کند تا به ازای دریافت حقوق، کاری را انجام دهد. در صورت سر پیچی از وظایف مشخص شده، کارگر به شکل قانونی مسئولیت خواهد داشت. بنابراین در زمان تنظیم قرارداد کار، باید به مفاد قرار داده شده در آن توجه کرد.
اصول و اصطلاحات کلی قانون کار
کلیه کارفرمایان و کارگران و همچنین محل کار و مؤسسات تولیدی، صنعتی، خدماتی و کشاورزی ملزم به رعایت مفاد قانونی هستند که به آن قانون کار می‌گویند. در این قسمت، قصد داریم برخی از اصطلاحات رایج در متن قرارداد کار را برایتان شرح دهیم تا بیشتر با جزئیات این قرارداد آشنا شوید. کارگر، اجرت، کارفرما و محل کار از اصلی ترین اصطلاحاتی هستند که باید با هر کدام از آن‌ها آشنا شوید.
از نظر این قانون، اصطلاح “کارگر”، به هر شخصی اطلاق میشود که در ازای دریافت اجرت، به درخواست کارفرما در هر زمینه‌ای کار می‌کند. اصطلاح “اجرت”، شامل دست مزد، حقوق، سود سهام و سایر کمک هزینه‌ها است. اصطلاح “کارفرما”، به معنی هر شخص حقوقی یا حقیقی است که به درخواست وی و در قبال پرداخت دست مزد، کارگری برای او کار انجام می‌دهد. مدیران و عموماً هر شخصی که وظیفه اداره محل کار را بر عهده دارد، نمایندگان کارفرما محسوب می‌شوند و کارفرما مسئول انجام کلیه تعهدات خود در قبال کارگران است. هرگاه، نماینده کارفرما، هر گونه ابتکاری را انجام دهد که خارج از محدوده وظایف وی باشد و برای کارفرما قابل قبول نباشد، چنین نماینده‌ای در قبال کارفرما مسئول خواهد بود.
اصطلاح “محل کار” یا “کارگاه”، به هر مکانی گفته میشود که در آن کارگر به درخواست کارفرما یا نماینده وی کار می‌کند. از جمله تأسیسات صنعتی و کشاورزی، شرکت‌های معدنی، پروژه‌های ساختمانی، شرکت های حمل و نقل یا مسافری، موسسات تجاری و واحدهای تولیدی و کلیه اماکن جانبی که با توجه به ماهیت کار، متعلق به محل کار هستند مانند نماز خانه ها، سالن های غذاخوری، تعاونی ها، مهد کودک ها، داروخانه ها، حمام ها، مدارس حرفه‌ای، اتاق های مطالعه، سواد آموزی و سایر مراکز آموزشی و همچنین مکان هایی که به شوراهای اسلامی، جوامع، انجمن های بسیج کارگری، سالن های بدن سازی یا وسایل نقلیه اختصاص داده شده‌اند. کلیه کارگران، کارفرمایان و نمایندگان آن ها و کارآموزان، مشمول مقررات این آیین نامه خواهند بود.
قوانین قرارداد کار
قبل از اینکه نسبت به تنظیم قرارداد کار اقدام کنید، بد نیست تا با قوانین قرارداد کار در کشور ما آشنا شوید و بدانید این قرارداد چه شرایطی دارد. بر اساس قوانین قرارداد کار، و طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اجبار به انجام کار برخلاف میل شخص و یا استثمار دیگران ممنوع است. ایرانیان، از هر قبیله یا قوم که باشند، از حقوق یکسانی برخوردارند. رنگ پوست، نژاد، زبان و موارد مشابه هیچ امتیاز یا تمایزی ایجاد نمی‌کند. همه افراد، اعم از زن یا مرد، از حمایت یکسانی در قانون برخوردارند و هر شخصی حق دارد که آزادانه شغلی را انتخاب کند، مشروط بر اینکه چنین شغلی با اصول اسلامی یا منافع عمومی ناسازگار نباشد و حقوق دیگران را نقض نکند. آشنایی با این قوانین کار، می‌تواند آگاهی شما را در زمان عقد قرارداد بالا تر ببرد و در صورتی که در قرارداد، بر خلاف این قوانین ذکر شده موردی وجود داشت، می‌توانید از امضای آن خودداری کنید.
قرارداد کار چه ویژگی هایی دارد؟
از آن جایی که قرارداد کار جزM قراردادهای شایع و مهم در کشور است، از ویژگی‌های مهمی برخوردار می‌باشد. قرارداد کار، یک قرارداد معین، رضایی، آمره و معوض است. اما این کلمات ذکر شده به چه معنا می‌باشند؟ در این قسمت، کارشناسان گروه حقوقی عدل دانو، مهم ترین ویژگی‌های قرارداد کار را برایتان تعریف کرده‌اند. به ادامه مطلب توجه کنید تا با هر کدام از این ویژگی‌ها به صورت جداگانه آشنا شوید.
معین و رضایی بودن قرارداد کار
معین بودن قرارداد کار، به این معنی است که در متن قانون، نامی رسمی دارد و قواعد خاصی برای آن در نظر گرفته شده است. قرارداد کار، به عنوان یک قرارداد قانونی و معتبر شناخته میشود و در تمامی شرکت‌های ثبت شده، بین کارفرما و کارگران منعقد میشود. این قرارداد همچنین ارزش حقوقی نیز دارد.
این که قرارداد کار، رضایی است یعنی چه؟ رضایی بودن قرارداد کار، به معنای آن است که عقد این قرارداد نیاز به تشریفات خاصی ندارد. شما می‌توانید آن را هم به صورت شفاهی و هم به صورت کتبی منعقد کنید. بنابراین، شفاهی یا کتبی بودن این قرارداد چندان الزامی ندارد و شما می‌توانید از هر کدام از این روش‌ها برای عقد آن استفاده کنید؛ اما مسلماً قرارداد شفاهی اعتباری در محاکم نخواهد داشت.
آمره و معوض بودن قرارداد کار
معوض بودن قرارداد، به این معنا است که هر دو طرف در قبال یکدیگر مسئولیت‌هایی را بر عهده دارند. کارگر در ازای حقوقی که دریافت می‌کند، کار می‌کند و کارفرما نیز به میزان کاری که کارگر برای او انجام می‌دهد به وی اجرت یا همان حقوق می‌دهد. اما آمره بودن قرارداد کار چیست؟ آمره بودن قرارداد کار، حقی برای کارگر قائل است که باعث شده این ویژگی قرارداد کار، بیشتر از بقیه به چشم بیاید. آمره بودن قرارداد کار، یعنی نمی‌توان برای کارگر مزایایی کمتر از میزان مقرر شده در قانون در نظر گرفت. البته باید مواردی را که خود قانون اجازه این کار را می‌دهد به عنوان استثناء در نظر گرفت. بنابراین با ویژگی‌های قرارداد کار یعنی معین بودن، رضایی، معوض و آمره بودن آشنا شدید و دانستید هر کدام از این موارد از چه جهت به عنوان ویژگی قرارداد کار معرفی شده‌اند.
انواع قرارداد کار
قرارداد کاری، با توجه به مدت زمان توافق شده، به دسته‌های مختلفی تقسیم میشود. قرارداد کار را می‌توان به 4 دسته تقسیم کرد. قرار داد کاری موقت، قرارداد کاری دائم، قرارداد پیمانکاری و قرارداد ساعتی. در این قسمت، کارشناسان گروه حقوقی عدل دانو، توضیحاتی در خصوص هر کدام از این انواع قرارداد کار برای شما قرار داده‌اند.
قرارداد موقت و دائم
قرارداد کار موقت، یکی از سری قراردادهای پر طرفدار است که نسبت به سایر قراردادها بیشتر استفاده میشود. شاید برایتان سوال باشد که چرا کارفرمایان از این قرارداد کار بیشتر استفاده می‌کنند؟ دلیل این کار چیزی به جز سهولت تنظیم و انعقاد قرارداد نمی‌باشد. بسیاری از کارکنان، قرارداد موقت را با نام قرارداد مدت معین نیز می‌شناسند. این قرارداد، تنها برای مدتی مشخص منعقد میشود و پس از پایان مدت قرارداد، اعتبار ندارد. در این قرارداد، تاریخ شروع و پایان تعریف شده است. اما کارفرما نمی‌تواند حتی در این قرارداد موقت، کارگر را بی دلیل اخراج کند.
اما قرارداد کار دائم، بر خلاف قرارداد موقت است. در این قرارداد، هیچ زمانی برای پایان، تعریف نشده است. همان طور که از نامش پیداست، در این قرارداد، شما تاریخ پایان نخواهید دید. تنها تاریخ درج شده در آن، تاریخ شروع به کار است. این قرارداد، مدتی نامحدود دارد و هیچ گاه کارفرما نمی‌تواند بی دلیل اقدام به اخراج کارگر کند. این قرارداد، بهترین قرارداد کار برای کارگران است؛ چرا که به هیچ عنوان امنیت شغلی کارگران را به خطر نمی‌اندازد.
قرارداد ساعتی و پیمانکاری
قرارداد کار با توجه به ساعت کاری، یکی دیگر از انواع قرارداد کار است. این قرارداد، بر شغل‌هایی اعمال میشود که به نیروی کار تمام وقت نیاز ندارند. در قرارداد کار پاره وقت، برای شما ساعت کاری معینی در نظر گرفته میشود و طبق آن ساعت کاری مزد دریافت می‌کنید. شاید برایتان سوال باشد که آیا با داشتن قرارداد پاره وقت و ساعتی، شامل بیمه خواهید شد یا خیر؟ باید بگوییم که قرارداد کاری ساعتی نیز برای کارگران حق و حقوق بیمه‌ای را به همراه دارد. اما قرارداد پیمانکاری؛ قرارداد پیمانکاری بیشتر در مورد ساخت و ساز است. در قرارداد کار پیمانکاری، زمان، اهمیت چندانی ندارد. این اتمام پروژه است که باعث اتمام قرارداد میشود. در این قرارداد، انجام یک پروژه به صورت کامل بر عهده پیمانکار گذاشته خواهد شد. پیمانکار با بررسی پروژه بر روی کار قیمت خواهد گذاشت.
متن قرارداد
یکی از مهم ترین اطلاعاتی که باید در خصوص قرارداد کار به دست آورید، آشنایی با جزئیات متن قرارداد کاری است. در متن قرارداد کاری، اطلاعات کاملی ارائه میشود، که در ادامه آن ها را با یک دیگر بررسی خواهیم کرد. با موسسه حقوقی عدل دانو، همراه باشید.
حقوق یا دست مزد: در قرارداد کار حقوق، دست مزد یا کمیسیون مورد توافق طرفین، مشخص میشود. برنامه: در برخی موارد، قرارداد کار، تشکیل شده از روزها و ساعاتی است که انتظار می‌رود یک کارمند مشغول به کار باشد. مدت زمان کار: یک قرارداد کار، مدت زمانی را که کارمند موافقت می‌کند برای شرکت کار کند، مشخص می‌کند. در برخی موارد، این ممکن است یک دوره زمانی مداوم باشد. در موارد دیگر، ممکن است توافقی باشد که برای مدت مشخصی تنظیم شده باشد. در سایر مواقع، حداقل مدت زمان تعیین می‌شودو امکان تمدید آن هست. مسئولیت‌های کلی: در قرارداد کار، می‌توان وظایف مختلفی را که کارگر و کارفرما در حین اشتغال باید انجام دهند، ذکر کرد. محرمانه بودن: اگر چه ممکن است مجبور شوید یک قرارداد جداگانه برای عدم افشای اطلاعات امضا کنید، برخی از قراردادها، خود شامل بیانیه‌ای در مورد محرمانه بودن هستند.
ارتباطات: اگر نقش یک کارمند، شامل مدیریت رسانه‌های اجتماعی، وب سایت‌ها یا ایمیل باشد، ممکن است در قرارداد کار ذکر شود که شرکت مالکیت و کنترل همه ارتباطات را حفظ می‌کند. مزایا: یک قرارداد، باید تمام مزایای وعده داده شده از جمله بیمه درمانی، زمان تعطیلات و سایر امتیازات که بخشی از اشتغال هستند را شامل شود. سایر شرایط احتمالی این قرارداد، می‌تواند شامل شرط مالکیت، که بیان می‌کند کارفرما مالک هر گونه مواد مرتبط با کار تولید شده توسط کارمند است، و همچنین اطلاعات مربوط به حل و فصل اختلافات در محل کار باشد. این قرارداد حتی ممکن است شرایطی را که کارمند می‌تواند پس از خروج از شرکت کار کند، به عنوان راهی برای محدود کردن رقابت بین شرکت‌های مرتبط تعیین کند.
سخن آخر
قرارداد کار، توافق نامه‌ای بین یک کارفرما و یک کارگر است. متن قرارداد کار، نقش، مسئولیت‌ها، شیوه و مبلغ پرداخت و مزایا را شرح می‌دهد. قبل از امضا، قرارداد کار باید مورد بازبینی قرار گیرد؛ زیرا عدم انجام تعهدات معامله، ممکن است عواقبی به همراه داشته باشد. اگر در مورد جزئیات قرارداد مطمئن نیستید، قبل از امضای قرارداد از وکیل مشاوره بگیرید تا خود را متعهد به توافق نامطلوب نکنید. کارکنان می‌توانند ثابت کنند که یک قرارداد به صورت ضمنی با اشاره به اقدامات، بیانیه‌ها، خط مشی‌ها و شیوه های یک شرکت ایجاد شده است که با دلایل منطقی، معتقد بوده است که وعده‌هایش به ثمر می‌رسد. برای ارتباط با ماهرترین وکیل‌ها، می‌توانید روی کمک مجموعه حقوقی عدل دانو حساب کنید.