ازدواج یکی از مراحل مهم و شیرین زندگی است. آغاز این مرحله مسئولیت هایی را به همراه خواهد داشت. چه مرد و چه زن باید در قبال تشکیل یک زندگی جدید در کنار یکدیگر، مسئولیت هایی را قبول کنند. با پیوند بین زن و مرد، هر یک دارای حق و حقوقی می‌شوند. در این مطلب از موسسه حقوقی عدل دانو، قصد داریم در خصوص یکی از حق و حقوق مهم زنان که بر گردن مرد است با شما صحبت کنیم. نفقه چیست؟ در مورد نفقه چه می‌دانید؟ نفقه یکی از حقوق مهم زن است که مرد موظف است در طول زندگی آن را بپردازد. در این مطلب کارشناسان ما در گروه حقوقی عدل دانو، قصد دارند توضیحات کاملی را برایتان ارائه کنند تا بدانید نفقه چیست و شامل چه مواردی می‌شود.
منظور از نفقه چیست؟
شروع و ادامه هر زندگی به یک سری هزینه نیازمند است. برای این که انسان به حیات خود ادامه دهد، باید هزینه هایی را برای زندگی متحمل شود. هزینه‌هایی مثل خوراک، پوشاک و مسکن را نفقه می‌گویند. پرداخت این نفقه در زمان زندگی بر عهده مرد است. مرد باید نفقه همسر و فرزندان خود را بپردازد. بنابراین، دانستید که نفقه چیست. نفقه شامل هزینه های زندگی می شود. پرداخت نفقه توسط مرد، در قانون مدنی کشورمان نیز آمده است. چه از نظر شرعی و چه از نظر قانونی، مرد موظف است نفقه همسر و فرزندان خود را برای زندگی بپردازد.
در صورتی که مرد نسبت به پرداخت نفقه اقدام نکند، زن می تواند با شکایت از طریق دادگاه به دنبال گرفتن و مطالبه نفقه خود باشد. در صورت عدم پرداخت نفقه توسط مرد، زن قادر خواهد بود تقاضای تعقیب کیفری شوهر خود را کند. با این تفاسیر، باید به پاسخ سوال نفقه چیست، این چنین جواب داد که نفقه به هزینه و خرجی که برای گذراندن زندگی لازم است، گفته می‌شود.
آیا زن نیز وظیفه پرداخت نفقه را برعهده دارد؟
در قسمت قبل گفتیم که نفقه چیست و بر عهده چه کسی است. همان طور که گفتیم، نفقه همان هزینه‌ها و خرج زندگی است که مرد باید آن را بپردازد. بنابراین پرداخت نفقه بر عهده مرد است. نفقه جزء حق و حقوق قانونی و شرعی زن است و زن برای پرداخت آن هیچ مسئولیت قانونی ندارد. شاید برایتان سوال باشد که آیا این عدم پرداخت نفقه، شامل زنان شاغل و دارای درآمد نیز می‌شود؟ بله. زن تحت هر شرایطی، هیچ مسئولیتی برای پرداخت نفقه ندارد.
امروزه تعداد زنان شاغل در کشورمان نسبت به گذشته رو به افزایش است اما حتی اگر درآمد زن بالا باشد، هیچ مسئولیتی برای پرداخت نفقه ندارد و مرد قادر به اجبار او برای پرداخت هزینه زندگی نخواهد بود. در صورتی که این مورد توسط مرد انجام شود، زن می‌تواند از همسر خود شکایت کند. پرداخت نفقه تحت هر شرایطی بر عهده مرد است و زن در قبال این حق یک مسئولیت دارد که اگر آن را انجام ندهد، مرد می‌تواند نفقه زن را نپردازد. در ادامه کارشناسان گروه حقوقی عدل دانو در خصوص این شرایط با شما صحبت خواهند کرد.
تحت چه شرایطی زن حق برخورداری از نفقه را از دست می‌دهد؟
همان طور که تاکنون مشاهده کردید، بارها گفتیم که نفقه جزء حقوق زن است و مرد مسئولیت پرداخت آن را دارد. در قسمت قبل اشاره کردیم و گفتیم که زن در قبال دریافت نفقه، یک مسئولیت مهم دارد و در صورتی که از مسئولیت خود سر باز زند، حق برخورداری از نفقه از دست خواهد رفت. لازم است بدانید، زن زمانی می‌تواند درخواست طلب نفقه را داشته باشد که از همسر خود تمکین کند. تمکین به معنای اطاعت است و زن باید در برابر شوهر خود تمکین کند.
تنها تحت عدم تمکین است که زن، حق برخورداری از نفقه را از دست خواهد داد. اگر زن از همسر خود تمکین نکند، مرد نیز تکلیف و وظیفه ای برای پرداخت نفقه زن ندارد. با این اوصاف باید پرونده‌های مربوط به این زمینه را بسیار پیچیده دانست؛ چرا که اثبات عدم تمکین زن، کار دشواری است و نیاز به مشاوره با وکیل خانواده دارد.
نفقه شامل چه مواردی می شود؟
حال که دانستید نفقه چیست، باید بدانید نفقه شامل چه مواردی می‌شود یا به عبارت ساده تر، لازم است بدانید مرد موظف به پرداخت چه هزینه هایی برای زن است؟ در این قسمت، کارشناسان گروه حقوقی عدل دانو، طبق ماده 1107 قانونی مدنی، به معرفی مواردی که نفقه زن را شامل می‌شود، خواهند پرداخت.
در ماده 1106 آمده که مرد موظف به پرداخت نفقه به همسر خود است. اما موارد نفقه در ماده 1107 قانون مدنی آمده است. طبق این ماده، نفقه زن، شامل تمامی نیازهای متعارفی است که او دارد. هزینه های مربوط به خوراک، پوشاک، مسکن، وسایل منزل، هزینه های درمانی و بهداشتی، تمام آن چیزی است که در ماده 1107 قانون مدنی در خصوص موارد قابل ذکر برای نفقه زن آمده است. البته نفقه زن تنها موارد ذکر شده در قانون نیست. نفقه او شامل تمام نیازهایی است که زن دارد. در صورتی که زن نیاز به خادم یا همان خدمتکار نیز داشته باشد، مرد موظف است برای او خادمی استخدام کند. در یک جمع بندی کلی، باید گفت نفقه زن شامل تمام نیازهای متعارف و متناسب با شان زن است که مرد موظف است آن ها را فراهم و یا پرداخت کند. هیچ انحصاری برای نفقه زن وجود ندارد و شما نمی‌توانید تنها به موارد ذکر شده در قانون اکتفا کنید.
در مورد میزان نفقه چه می دانید؟
همان گونه که در قسمت قبل مطالعه کردید، دانستید که در ماده 1107 قانون مدنی، در خصوص موارد نفقه صحبت شده است. اما گفتیم که نفقه زن تنها منحصر به موارد ذکر شده در این قانون نمی‌شود و مرد باید تمام نیازهای متعارف زن و هزینه های او را پوشش دهد. زن و مرد باید در خصوص میزان نفقه با یکدیگر توافق حاصل کنند. در صورتی که زوجین در مورد میزان نفقه توافق نکنند، هر یک از دو طرف می‌توانند برای تعیین کردن میزان نفقه به دادگاه مراجعه کنند.
زمانی که زوجین به دادگاه مراجعه کنند، دادگاه برایشان قرار کارشناسی صادر خواهد کرد و پرونده آن‌ها را به کارشناس نفقه ارجاع می‌دهد. کارشناس نفقه نیز بر حسب مواردی، میزان نفقه زن را محاسبه خواهد کرد تا رای دادگاه برای زوجه و زوج الزامی و لازم الاجرا باشد. بنابراین، ابتدا باید میزان نفقه بین زن و مرد از طریق توافق مشخص شود، در غیر این صورت باید به دادگاه مراجعه کنند. در این موارد، معمولا زوجه یا همان زن، خواستار تعیین نفقه خود است.
نفقه بعد از طلاق
یکی دیگر از سوالات پرتکرار که در خصوص نفقه وجود دارد، پرداخت نفقه بعد از طلاق است. آیا بعد از طلاق نیز، مرد موظف به پرداخت نفقه زن است؟ گفتیم که مرد باید نفقه زن و فرزندان خود را بپردازد. اما در مورد نفقه بعد از طلاق این موضوع کمی فرق می‌کند. مرد حتی بعد از طلاق نیز باید نفقه فرزندان خود را بپردازد و مسئولیت پرداخت نفقه فرزندان حتی بعد از طلاق نیز به گردن مرد است. اما نفقه بعد از طلاق در خصوص زن این چنین نیست.
نفقه زن تا زمانی اعتبار دارد که مرد و زن در کنار یکدیگر و در یک منزل سکونت داشته باشند و زن با تمکین از مرد، نفقه خود را دریافت کند. همان طور که گفتیم، با عدم تمکین، حق دریافت نفقه نیز از زن سلب خواهد شد. نفقه زن بعد از طلاق از سمت مرد قطع می‌شود و مرد دیگر مسئولیت پرداخت هزینه‌های زن را ندارد. حتی اگر مرد و زن از هم طلاق نگرفته باشند، در صورت عدم تمکین زن از مرد، مرد می‌تواند به او نفقه نپردازد. اما برای نفقه بعد از طلاق، باید به شیوه طلاق نیز توجه کرد. اگر طلاق گرفته شده از نوع رجعی باشد، زن این اجازه را دارد تا پایان مدت عده، در منزل مرد سکونت کند و نفقه او نیز تا پایان زمان عده بر عهده مرد است. با پایان عده طلاق، مسئولیت پرداخت نفقه زن از مرد برداشته خواهد شد. اما اگر طلاق گرفته شده از نوع طلاق بائن باشد، زن به محض طلاق حق نفقه را از دست خواهد داد. در این شیوه از طلاق حتی در زمان عده نیز، نفقه‌ای برای زن وجود ندارد.
نحوه کارشناسی نفقه در دادگاه به چه صورت است؟
اگر به یاد داشته باشید گفتیم که در صورت عدم توافق زن و مرد برای نفقه، دادگاه آن‌ها را به کارشناس نفقه ارجاع خواهد داد. حال باید بدانید که کارشناس به چه نحوی در دادگاه نفقه را کارشناسی خواهد کرد. کارشناس نفقه، بر اساس وضعیت اجتماعی زوجین، اقدام به کارشناسی نفقه می‌کند. شرط احتیاج زوجه در پرداخت نفقه وجود ندارد. حتی اگر زن ثروتمند و مرد فقیر باشد. پرداخت نفقه تنها در عقد دائم است و زنی که به عقد موقت مرد در آمده، نمی تواند درخواست نفقه داشته باشد. البته در این خصوص استثناء نیز وجود دارد. در صورتی که زن و مرد حتی در عقد موقت نیز برای حق نفقه توافق کنند، مرد باید نفقه را بپردازد.
دعاوی مربوط به نفقه
همان طور که مطالعه کردید، دانستید که حق نفقه، چه شرایطی را برای زن و مرد ایجاب می‌کند. برای این که کارهای شکایت نفقه را انجام دهید و به اصطلاح بتوانید حق و حقوق خود را زنده کنید، باید اطلاعات زیادی در این زمینه داشته باشید و با آگاهی بالا برای دریافت نفقه خود اقدام کنید. لازم است بدانید برای مطالبه نفقه باید به شورای حل اختلاف یا دادگاه مراجعه کرد. اما چه زمانی باید به دادگاه و چه زمانی باید به شورای حل اختلاف برای مطالبه نفقه مراجعه کرد؟ اگر میزان نفقه بالاتر از 20 میلیون تومان باشد، زوجه باید به دادگاه و اگر میزان نفقه کم تر از 20 میلیون تومان باشد، باید به شورای حل اختلاف مراجعه کنند. دعاوی مربوط به نفقه به صورت کیفری نیز می باشند. در صورتی که شخصی شکایت داشته باشد، می تواند با تنظیم شکایت نامه به صورت کیفری، دعاوی مربوط به نفقه را پیگیری کند.
در هر دو صورت، باید برای پیگیری دعاوی مربوط به نفقه، از یک وکیل با تجربه کمک بگیرید. مشاوره با وکیل خانواده می‌تواند در این امر کمک های بسیار بزرگی به شما کند. از آن جایی که نفقه در هر شیوه از طلاق، به نوعی خاص است باید حتما برای پیگیری پرونده های خود از یک وکیل ماهر در این زمینه کمک بگیرید. وکیل می تواند در صورت عدم پرداخت نفقه، طلاق زن و یا حکم جلب مرد را بگیرد. با کمک گرفتن از وکیل، دیگر زن نیازی به حضور فیزیکی در دادگاه و پیگیری پرونده خود ندارد. همچنین وجود وکیل باعث تسریع و تسهیل پرونده و دریافت نفقه زن خواهد شد. موسسه حقوقی عدل دانو، با داشتن وکلای پایه یک دادگستری، می‌تواند به شما برای پیگیری پرونده‌هایتان کمک کند. وکلای مجموعه حقوقی عدل دانو، از بهترین و با تجربه ترین وکلای کشورمان هستند. شما می‌توانید حتی برای مشاوره با وکیل خانواده نیز، با وکلای گروه حقوقی عدل دانو تماس بگیرید تا مشاوره ها و راهنمایی های لازم را در مورد این که نفقه چیست و نفقه بعد از طلاق به چه صورت است، در اختیارتان قرار دهند.
